Thang 4

"Thấy trăng chiếu đầu giường

  Tưởng mặt đất mờ sương,

  Ngửng đầu nhìn trăng sáng,

  Cúi đầu nhớ cố hương."

 Anh nhớ cố hương không phải là không có cớ. Vào cữ này, ở Bắc Việt bắt đầu nóng, nhưng không nóng như thế này. Cái nóng ở Bắc Việt cũng làm cho rôm sảy nó đốt người ta một cách khó chịu, nhưng đương đi ngoài nắng mà vào chỗ râm thì da thịt thấy bình thường ngay, chứ không điên cuồng, rồ dại lên...

 ...Phải rồi, vào mùa này đây, hoa gạo bắt đầu nở chói ở ven hồ Hoàn Kiếm, rơi xuống nước xanh,  rụng xuống cỏ xanh, ve sầu lột cánh đã kêu rền rền vào các buổi trưa; và cứ chiều chiều dân Hà Nội kéo nhau đi dạo quanh hồ, trải lên cỏ hay dắt nhau đứng giữa cầu Thê Húc nhìn ra những phố Bôn Be, Tràng Tiền hay Hàng Đào, Ngỗ Hồ,Cầu Gỗ lập lòe nghìn vạn con mắt điện màu sáng chói...

 ...Tháng tư của miền Bắc ngày xưa, tháng tư yêu dấu, có nóng, có oi, có dế kêu, có muỗi đốt, nhưng tất cả những cái đó đâu có thấm vào đâu với những buổi bình minh nạm vàng, mở mắt ra nhìn lên cao thì thấy mây bay thong thả như trời khảm bằng xà cừ, gió hây hây mát, mở cửa đi ra đường thì cảm thấy cả trời đất trong như là pha lê mà cái thân mình nhẹ tênh tênh như là có cánh...

 ... Chao ôi, có ai sầu xứ vào một ngày nào đó. thấy trong người háo quá, thèm cái phong vị chè của nơi nghìn năm văn vật có nhớ đến chè cốm không? Vào tháng tư, củ mài nhiều, vợ thương chồng nấu chén chè củ mài để vợ chồng cùng ăn trước khi đi ngủ cũng hấp dẫn lạ lùng, nhưng điển hình nhất cho chè ở Bắc Việt, đố ai quên được chè lam và chè bà cốt?

  Tại sao lại kêu là chè bà cốt? Thú thực đến bây giờ tôi cũng không hiểu cái tên chè này phát sinh từ điển tích nào - có phải từ câu hát bình dân "Con chim chích chòe...ông thầy ăn một, bà cốt ăn hai, còn cái thủ cái tai đem lên biếu chùa, chùa mới hỏi chim gì?Con chim chích chòe, nó đậu cành chanh..."- nhưng chè bà cốt quả là một thứ chè đặc biệt ở Bắc Kỳ, ba chục năm ở miền Nam, tôi chưa thấy có nhà nào nấu! Tội nghiệp, cái chè ấy có gì lạ đâu, chỉ có gạo nếp, mật và gừng, nhưng nói đến chè, không hiểu tại sao tôi lại nhớ nhiều nhất đến chè bà cốt!...

 ...Chè bà cốt, chưa chắc đã ngon hơn các thứ chè khác trên đất Việt thân yêu, nhưng cứ mỗi khi nói đến chè tôi lại nhớ ngay đến chè bà cốt, có lẽ là vì nhớ đến ngày còn nhỏ, sống trong thanh bình, ở không có bin đinh, máy lạnh, ăn không có pa tê gan, phó mát và bơ, chỉ có những món ăn mèng thế thôi nhưng lúc cũng mát ruột, mát lòng, không vì "miếng ăn quá khẩu thành tàn" mà bị ngoại quốc nó khinh cho như chó!...

 ... "Tháng tư, đong đậu nấu chè"

 Nói đến chè Bắc Việt, người xa quê tự nhiên thèm lại mấy thứ chè bây giờ không còn nữa, nhớ luôn cả chè hoa cau, chè củ từ, nhớ chè đường vẩy mấy giọt dầu chuối hăng hăng, nhớ đến thạch chan nước đường có ướp hoa bưởi từ đêm hôm trước...

                      (Trích "Thương nhớ mười hai" của Vũ Bằng)